geschreven door Dick de Kleuver
AARDAPPELS SCHILLEN VOOR ZIJN NICHT?
Op 3 januari 1856 wordt Peter geboren. Hij is het jongste kind in het gezin van Berend Brijder en Teuntje Heman.
Vader Berend is 39 jaar, komt uit Zwartsluis en is van beroep schipper.
Zijn moeder Teuntje is 44 jaar en komt uit Grafhorst, dat ook bij Kampen ligt. Zij is eerder getrouwd geweest met Lubbert van den Belt, die veehouder was. In 1845 is Lubbert overleden. Teuntje heeft 4 kinderen uit dat huwelijk.
(In de archieven wordt Teuntje Heman ook anders genoemd: Teune Eman en Teuntje Eheman. En Lubberts achternaam wordt ook wel met een d aan het einde geschreven.)
Peter Brijder wordt in Kampen geboren, maar omdat zijn vader schipper is, is het mogelijk dat hij op een schip geboren is, dat toen in Kampen lag.
De Linquenda was groter.
Als Peter geboren wordt bestaat het gezin uit vader Berend, moeder Teuntje (en misschien haar 4 kinderen uit het huwelijk met Lubbert van den Belt), Geertje uit 1848, Berend uit 1850, Lubbegien uit 1852 en Peter uit 1856.
Toen waren de donkere wolken boven het gezin nog niet zichtbaar.
Geertje, de oudste, overlijdt in 1857, slechts 9 jaar oud. (Peter is dan 1 jaar)
Berend leeft wel lang. Hij trouwt in 1877 met Geertje Muurling. Zij krijgen 9 kinderen, waarvan er 6 kort leven of dood zijn bij geboorte. In 1894 wordt een dochter geboren die datzelfde jaar sterft. Geertje sterft in januari 1895. En kort daarna sterft ook nog eens hun 2-jarige zoon Peter. Berend blijft met 3 kinderen achter. Hij hertrouwt in 1896 met de weduwe Margje Martinus. Maar zij overlijdt op 1 april 1905. Berend trouwt voor de 3e keer op 28 september 1905 in Zwolle met Egberdina Dijkslag uit Heerde (53 jaar, 2 jaar jonger dan Berend). Binnen een halfjaar hertrouwen is wel snel, maar de omstandigheden kennen we niet.
Zus Lubbegien krijgt op 18-jarige leeftijd een kind. De vader is onbekend. Het kind, dat op 30 november 1870 geboren wordt krijgt de naam Klaas. Twee weken later op 13 december 1870 overlijdt Lubbegien. (Peter is dan bijna 15 jaar oud.) Het kind Klaas komt in het armenhuis terecht en overlijdt daar op 4 juni 1875, net 4½ jaar oud. Waarom Klaas niet in het gezin wordt opgenomen, maar naar het armenhuis gaat, is niet bekend.
Op 7 november 1878 trouwt de 22-jarige Peter met de 27-jarige Hendrika Struik in Kampen.
Zijn broer is 1 jaar eerder getrouwd en als ze contact hebben onderhouden zal de ellende van dat gezin een diepe indruk hebben gemaakt.
Het beroep van Peter is, zoals van bijna alle Brijders, schipper. Zijn schip heeft een bijzondere naam: “de vrouw Hendrika”. Een eerbetoon aan zijn vrouw.
Peter en Hendrika krijgen 6 kinderen, voor zover uit de beschikbare gegevens is te concluderen. Die kinderen worden geboren met tussenpozen zijn 2 tot 4 jaar, wat zou kunnen betekenen dat er sprake is van levenloze kinderen.
Het zijn Berend in 1879, Gerrit Jan 1882/3, Anton in 1884, Klaas in 1887, Hendrika 1891 en Peter in 1895.
Over deze kinderen is het volgende bekend:
*Berend is schipper, maar later, zo blijkt uit de gegevens van het huwelijk van zijn zoon in 1930, is hij grinthandelaar. Berend is in 1901 getrouwd met Aaltje Kroes. Aaltje en Berend krijgen 18 kinderen, waarvan er 4 op jeugdige leeftijd komen te overlijden.
Op de foto staan deze 14 kinderen. De man van Riek staat ook op de foto. (achter Aaltje). De namen van de schepen waarop Berend voer zijn “Soli Deo Gloria” en “Eendracht”. Hij overlijdt 30 maart 1944
zittend: Alie, Berend, Aaltje en Dirkje
ervoor: (Lub)Bertus, Albert=kleine Gerrit en Klaas
*Gerrit Jan wordt ook schipper en trouwt in 1905 trouwt met Margje Kroes.
*Ook de 3e zoon Anton heeft het beroep van schipper. Anton trouwt op 22-jarige leeftijd met Berendina Breukelman. In 1933 woont Berendina met 2 dochters in Leeuwarden, blijkt uit het bevolkingsregister van Leeuwarden van 1922-1939. Anton is schipper op MS “Keteldiep” en heeft zijn beide zonen aan boord. In 1935 wordt Anton bijgeschreven in Leeuwarden. Op 21 februari 1936 overlijdt Berendina. Zoon Hendrikus verhuist 5 maanden later naar een bijzonder adres in Leerdam: Hoogstraat 18. In maart 1937 gaat Anton met de dochters Berendina en Maria en zoon Peter naar Kampen, IJsseldijk 17. Anton overlijdt op 19 april 1948.
*Klaas is mijn grootvader. Hij trouwt in Kampen op 11 juli 1912 met Hermina Alijda Bax (25 jaar, in Kampen geboren). En zijn beroep is schipper. Later wordt hij brandstoffenhandelaar. Zie daarvoor zijn eigen verhaal.
*Hendrika wordt niet in Kampen geboren, maar in Arnhem. Het schip lag daar op 2 januari 1891. Hendrika trouwt op 28 oktober 1914 in Haarlem met Jacobus Pull, een boekbinder van 23 jaar uit Haarlem.
*Zoon Peter trouwt op 27 april 1916 met Aaltje Landsman. Aaltje is 21 jaar en komt uit Kampen. En Peter is …. schipper.
Hendrika Struik overlijdt op 30 december 1903 op 52-jarige leeftijd. Peter is dan nog maar 47 jaar oud en de kinderen (op Berend na) zijn nog thuis. De jongste is nog maar 8.
Hoe het precies gegaan is weten we niet, maar de weduwnaar Peter en zijn nicht Derkje Post besloten met elkaar te trouwen. Het huwelijk werd gesloten in Kampen op 17 augustus 1905.
Derkje Post, die geboren is op 25 september 1859 te Kampen is al 16 jaar weduwe. In 1884 is ze getrouwd met Gerrit van den Berg. Zij krijgen 2 dochters. In 1886 wordt Geertje geboren, maar zij wordt maar 3 jaar oud. Op 20 april 1887 wordt Femmegien geboren. Zij zal trouwen met Hermanus Tobias de Kleuver en wordt zo mijn grootmoeder. Gerrit overlijdt op 1 juli 1889 en op 2 augustus overlijdt Geertje.
Toen Peter de leeftijd van 65 jaar bereikte besloten ze samen hun intrek te nemen in het Sint Geetruids-Gasthuis. Daarvoor moest hij een behoorlijk bedrag betalen: fl. 1000,-. En ook nog eens fl. 100,- extra omdat Derkje nog geen 65 jaar was.
Peter had kennelijk geen zin om aardappels te schillen. (zie hieronder over het gasthuis)
Van 1921 tot hun overlijden hebben ze in dat Gasthuis aan de Burgwal 48 in Kampen gewoond. Peter overlijdt op 20 januari 1929. Derkje wordt dan voor de 2e keer weduwe. Zij overlijdt op 23 december 1939 in de leeftijd van 80 jaar.